Aan het begin van het nieuwe jaar vieren veel Nederlandse archiefinstellingen openbaarheidsdag. Dan worden allerlei interessante documenten vrijgegeven die daarvoor niet of alleen onder strikte voorwaarden bekeken mochten worden.

Onder de stukken die het Stadsarchief Rotterdam openbaar maakt zijn veel documenten uit 1948, zoals de correspondentie van de Sociale Afdeling van de gemeentelijke dienst Volkshuisvesting. In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog was deze afdeling verantwoordelijk voor de toewijzing van woningen en huisraad aan de vele Rotterdammers die na de bevrijding terugkeerden van de arbeidsinzet, uit de concentratiekampen of onderduik.

Daarbij kon men putten uit een voorraad van bijna 1500 woningen en een flinke hoeveelheid meubilair die waren gevorderd van mensen met een Duitse nationaliteit of personen die tijdens de oorlog met de bezetter hadden gecollaboreerd, zoals NSB’ers. Het lastige was dat die voorraad woningen alleen op papier bestond. In werkelijkheid verkeerden veel van die panden in zo’n slechte staat dat ze ongeschikt waren voor bewoning. Veel andere huizen konden niet worden uitgegeven omdat de gezinnen van gearresteerde NSB’ers er nog woonden.

Ook het toewijzen van inboedels ging moeizaam. Door bureaucratie en gebrekkige administratie moesten repatrianten lang wachten voor ze genoeg spullen hadden om een beetje normaal leven te kunnen leiden. Vooral voor Joodse repatrianten was de situatie schrijnend, omdat ze bij terugkeer in de stad vaak niets meer hadden. Daar kwam bij dat de hulp van Volkshuisvesting niet gratis was. Iedereen moest betalen voor zijn tweedehands inboedel. Op 1 oktober 1948 nam een landelijke organisatie officieel het beheer over van de in beslag genomen goederen. Dat ging echter niet vanzelf. Bij het Rijk vond men dat Rotterdam er financieel en administratief een rommeltje van had gemaakt.

Volkshuisvesting verdedigde zicht door te wijzen op de chaotische omstandigheden vlak na de bevrijding. In die dagen was de dienst naar eigen zeggen opgezadeld met een taak waarop zij helemaal niet had zitten wachten. De Rotterdamse ambtenaren vonden het dan ook onterecht dat ze nu de Zwarte Piet kregen toebedeeld.